Thủy nguyệt

Dạo:
Cuối tuần Cóc nhảy xuống ao,
Tìm trăng trăng mất, lòng ngao ngán lòng .

Âm Hán Việt:

Thủy nguyệt
Hàn lộ nhuận trì biên,
Nguyệt luân thủy để miên.
Suất thanh diêu trướng liễu,
Huỳnh hỏa bạc tàn liên.
Cổ tháp, huyên cuồng thú,
Cao sơn, tỏa cựu yên.
Tiểu oa tùng bạn lạc,
Ba khởi, nguyệt hồi thiên.

Trần Văn Lương


Nghĩa:


Trăng dưới nước
Hơi móc lạnh thấm bờ ao,
Vầng trăng nằm ngủ dưới đáy nước.
Tiếng dế lung lay cây liễu buồn,
Ngọn lửa đom đóm ghé đậu bến sen tàn.
Nơi tháp cổ, thú điên ồn ào, (1)
Chốn núi cao, khói cũ (vẫn) che phủ. (2)
Một con ếch nhỏ từ bờ ao rơi xuống,
Sóng nổi lên, trăng trở về trời .

Chú thích:


(1) Trích bài tụng của Thiền Sư Tuyết Đậu Trùng Hiển ( Bích Nham lục, tắc 36) :

....
Thủy tùy phương thảo khứ,
Hựu trục lạc hoa hồi .
Luy hạc kiều hàn mộc,
Cuồng viên khiếu cổ đài .
......

(bản dịch của Hoà Thượng Thích Mãn Giác:
....
Đi theo mùi cỏ thơm,
Về theo vết hoa rụng.
Hạc gầy đậu cây lạnh,
Khỉ điên hú đài xưa . )
......

(2) Bài thơ Lô Sơn Yên Tỏa * của Tô Đông Pha:

Lô Sơn yên tỏa Triết giang triều,
Vị đáo sanh bình hận bất tiêu,
Đáo đắc hoàn lai vô biệt sự,
Lô Sơn yên tỏa Triết giang triều .

(Cụ Trúc Thiên dịch:
Khói ngút non Lô sóng Chiết giang,
Khi chưa đến đó luống mơ màng,
Đến rồi hóa vẫn không gì khác,
Khói ngút non Lô sóng Chiết giang.
(Thiền Luận, I)

* Ghi chú: Có bản chép bài thơ hơi khác một chút:
Lô Sơn Yên Vũ
Lô Sơn yên vũ Triết giang triều,
Vị đáo thiên ban hận bất tiêu,
Đáo đắc nguyên lai vô nhất sự,
Lô Sơn yên vũ Triết giang triều .
(Lâm Thanh Huyền, Giai Thoại Thiền Sư,
Phạm Huê dịch)


Dịch thơ:

Trăng dưới nước
Sương thấm ướt màn sao,
Trăng say ngủ đáy ao .
Dế lay cành liễu yếu,
Sâu đậu cánh sen đào .
Đài cũ chim muông hú,
Núi xưa khói sóng trào .
Ếch con khua nước dậy,
Trăng trở lại trời cao .



Lời bàn lếu của Phi Dã Thiền Sư:
Có bao giờ trăng nằm ở đáy nước không nhỉ ?
Than ôi, chúng sinh điên đảo . Núi là núi, sông là sông, có gì rắc rối đâu ?
Oai hùng thay con ếch nhỏ, đem trăng gắn lại trên trời . Xin hỏi ngài Đại Học Sĩ họ Tô: con ếch này nặng bao nhiêu ? **

** Giai thoại:
Tô Đông Pha nghe tiếng Thiền Sư Ngọc Tuyền Thừa Hạo, bèn giả trang làm khách thương tới cầu kiến.
Sư chấp tay hỏi:
- Xin ngài cho biết tên họ .
Tô Đông Pha đáp:
- Tôi họ Bình ( nghĩa là cái cân), chuyên đi cân các trưởng lão trong thiên hạ (ý muốn nói đi khảo sát trắc nghiệm các Thiền Sư trong thiên hạ) .
Sư cười vang và bỗng hét lớn một tiếng, rồi hỏi:
- Ngài cân dùm tiếng hét của lão tăng xem nặng bao nhiêu .
Tô Đông Pha chịu phục, cúi đầu đảnh lễ.