Huỳnh Hỏa

Dạo:
Canh khuya khuất lối xa bờ,
Lập lòe đom đóm tỏa mờ ánh trăng.


Âm Hán Việt:
Huỳnh Hỏa
Yên tráo hàn phong, ngọc lộ hàng,
Đạo vô nhân ảnh, dạ mang mang.
Khi khu tiễu bích, dương tầm lữ,
Thiểm thước ngân ba, áp độ giang.
Thúy trúc phùng ti, hình tảo hiện,
Hoàng hoa đối thủy, tướng nan tàng.
Ấu huỳnh điềm thụy vong minh bạch,
Thanh hỏa khinh khinh yểm nguyệt quang.
Trần Văn Lương

Ảnh: wikipedia


Dịch nghĩa:
Lửa Đom Đóm
Khói chụp lên đầu núi lạnh, hơi nước (móc) như ngọc rơi xuống ,
Đường không bóng người, đêm man mác.
Gập ghềnh vách núi cao, dê tìm bạn,
Lóng lánh sóng bạc, vịt qua sông.
Trúc biếc gặp gió mát thổi, hình sớm hiển hiện, (1a)
Hoa vàng đối diện mặt nước, tướng khó ẩn giấu. (1b)
Con đom đóm nhỏ ngủ say, quên hết chuyện minh bạch, (2)
Đốm lửa xanh nhè nhẹ che lấp cả ánh sáng của trăng.
Ghi chú:
(1a)(1b) Suzuki, Thiền Luận , quyển Trung, Tuệ Sỹ dịch (trang 118-119):
...
Một giảng sư Hoa Nghiêm tên Chí hỏi Huệ Hải Thiền Sư:
- Sao Thầy không nhận rằng : Trúc biếc xanh xanh là Pháp thân, hoa vàng rậm rạp là Bát nhã ? (*)
Sư đáp :
- Pháp thân vô tượng, nhưng ứng trúc biếc mà thành hình. Bát nhã thì vô tri, đối hoa vàng mà hiển tướng (**). Bát nhã và Pháp thân đâu phải do trúc biếc và hoa vàng mà có. Bởi vậy trong Kinh có nói : Pháp thân chân thật của Phật như hư không, ứng vật hiện hình như trăng lồng bóng nước (***). Nếu hoa vàng là Bát nhã, Bát nhã tức đồng vô tình; nếu trúc biếc là Pháp thân, trúc biếc hẳn thành ứng dụng. Này Thầy, Thầy có hiểu không ?
- Bẩm không, tôi không rõ ý ấy.
Sư bảo:
- Nếu có người thấy rõ tự tính của mình, người ấy sẽ hiểu chân lý hiển hiện ra sao, hoặc hữu hoặc vô.Người ấy biết làm thế nào để đừng chấp trước bên này hay bên kia vì y đã nắm được cái cốt yếu của vạn hữu trong vận hành liên tục của chúng. Nhưng một người không có kiến giải như vậy thì dính mắc vào trúc biếc hoặc hoa vàng khi cái này hay cái kia được nhắc đến...
...
(*) Nguyên văn: Thanh thanh thúy trúc tận thị Pháp thân, uất uất hoàng hoa vô phi Bát nhã. (青青翠竹盡是法身,郁郁黃花無非般若)
(**) Nguyên văn: Pháp thân vô tượng, ứng thúy trúc dĩ thành hình. Bát nhã vô tri, đối hoàng hoa nhi hiển tướng. (法身無象, 應翠竹以成形。般若無知 , 對黃華而顯相).
(***) Nguyên văn: Phật chân Pháp thân do nhược hư không, ứng vật tùy hình như thủy trung nguyệt ( 佛真法身猶若虛空。應物現形如水中月).

(2) Bích Nham Lục, Tắc 2 : Triệu Châu Chí Đạo
Triệu Châu Thiền Sư thị chúng:
- Đạo lớn không khó, chỉ cốt đừng chọn lựa. Vừa có ngôn ngữ là có chọn lựa, cái này thật là minh bạch. Lão tăng không ở trong minh bạch, các ngươi có còn tiếc giữ gì không ?
Một ông tăng hỏi:
- Đã không ở trong minh bạch thì tiếc giữ cái gì ?
Sư đáp:
- Ta cũng không biết.
Ông tăng lại nói:
- Hòa thượng đã không biết, tại sao lại nói không ở trong minh bạch ?
Sư bảo:
- Hỏi việc tức là được.
Ông tăng làm lễ và lui xuống.

Phỏng dịch thơ:

Lửa Đom Đóm
Non chìm biển khói, lưới sương rơi,
Man mác canh khuya, ngõ vắng người.
Khấp khểnh sườn cao, dê khổ bước,
Long lanh sóng bạc, vịt đùa bơi.
Pháp thân ứng trúc phô màu biếc,
Bát nhã tùy hoa hiện sắc tươi.
Minh bạch chẳng màng, đom đóm ngủ,
Xanh xanh đốm lửa át trăng trời.
Cali, 6/2005

Lời bàn lếu của Phi Dã Thiền Sư:

Một chút lửa đom đóm mà lấn át được cả vầng trăng sáng ư?
Lão tăng bị mờ mắt chăng? Đến chỗ này rồi thì phân biện, minh bạch mà làm gì? Đom đóm khác gì trăng và trăng khác gì đom đóm? Nếu còn thấy cả hai thì e rằng sẽ rơi vào địa ngục nhanh như tên bắn.
Ô hay, có địa ngục thật ru? Than ôi, lão tăng lắm mồm, lão tăng tội lỗi!