Đại Vũ

Dẫn nhập:
Cuối tuần một trận mưa to,
Cóc Thiền trong hốc lò dò đi ra .

Âm Hán Việt:

Đại vũ
Nhật mộ thu phong vị khởi thân,
Oanh oanh đại bái nịch tà huân.
Thê thê lạc địa hoa sầu mệnh,
Cấp cấp quy gia nhạn ức quần.
Bách Trượng điện trung hồ đắc pháp,
Kính Thanh môn ngoại vũ mê nhân.
Thao thao bộc bố tùng thiên chú,
Lãng lãng thương mân một phiến vân.
Trần Văn Lương


Nghĩa:
Mưa lớn
Trời chiều, gió thu chưa chuyển mình trỗi dậy,
Ầm ầm mưa lớn đã làm chìm mất ánh nắng tà.
Lạnh lẽo rơi trên đất, hoa buồn cho số mệnh,
Hấp tấp về nhà, chim nhạn nhớ bầy .
Trong Phật điện của Bách Trương, con chồn ngộ được Phật pháp, (1)
Ngoài cửa của Kính Thanh, mưa làm mê mờ người . (2)
Mênh mông thác nước từ trời rót xuống,
(Nhưng) trên trời xanh sáng rỡ chẳng có một chút mây .

Chú thích:

(1) Công án "Bách Trượng dã hồ", Vô môn quan, tắc 2 (dựa trên bản dịch của Trần Tuấn Mẫn)

Bách Trượng Thiền Sư mỗi khi giảng pháp đều thấy có một lão già vào nghẹ Khi mọi người ra đi thì lão cũng ra đị Nhưng một hôm, lão ở lại.
Sư bèn hỏi:
- Ai đứng đó ?
- Bạch Thầy, tôi không phải là người. Thời xưa, tôi ở núi này, và có người theo học hỏi tôi: "Bậc đại tu hành còn rơi vào nhân quả không ?", tôi trả lời: "Không rơi vào nhân quả (bất lạc nhân quả)", bèn bị đọa làm thân chồn 500 kiếp.
Nay xin thầy ban cho một lời (chuyển ngữ) để thoát kiếp chồn.
Lão già bèn hỏi:
- Bậc đại tu hành còn rơi vào nhân quả không ?
Sư trả lời:
- Không mê mờ nhân quả (Bất muội nhân quả).
Lão già đại ngộ, cúi đầu lạy và nói:
- Tôi đã thoát kiếp chồn, đang ở sau núi, xin Thầy an táng theo nghi lễ.
Sư bèn bảo thầy duy na báo cho mọi người rằng ăn xong sẽ làm lễ chôn cất một tăng sĩ vừa mới chết. Mọi người đều ngạc nhiên, không biết là ai. Dùng ngọ xong, Sư dẫn mọi người ra sau hốc núi, dùng gậy khều ra một xác chồn hoang và đem đi hỏa táng.
Tối đến, Sư thượng đường kể lại chuyện cho mọi người. Hoàng Bá (Hoàng Bá Hy Vận là đệ tử đắc pháp của Bách Trượng Hoài Hải và là thầy của Lâm Tế Nghĩa Huyền)
hỏi:
- Người xưa vì đáp sai một lời mà bị làm chồn 500 kiếp. Giả sử câu nào cũng không đáp sai thì sao?
Sư nói : - Lại gần đây ta nói cho.
Hoàng Bá lại gần tát Sư một cái. Sư vỗ tay cười nói:
- Tưởng râu tên Hồ màu đỏ, ai ngờ lại gặp tên Hồ đỏ
râu.

(2) Công án "Kính Thanh vũ trích", Bích Nham Lục, tắc 46 (dựa trên bản dịch của Hoà thượng Thích Mãn Giác)

Kính Thanh Thiền Sư hỏi ông tăng:
- Ngoài cửa tiếng gì vậy?
Ông tăng đáp:
- Tiếng giọt mưa rơi.
Sư nói:
- Chúng sanh điên đảo, mê mờ rồi đuổi theo sự vật
Ông tăng:
- Thế Hoà Thượng thì sao?
Sư :
- Ta suýt nữa là không mê mờ chính mình rồi.
Ông tăng hỏi :
- "Suýt nữa là không mê mờ chính mình" nghĩa là gì?
Sư trả lời :
- Xuất thân thì dễ, thoát thể mới là khó.


Phỏng dịch thơ:

Mưa lớn
Ngọn gió tàn thu chửa kịp lay,
Mưa rào đã cản ánh chiều bay.
Lạnh lùng rơi rụng hoa thương phận,
Vội vã bôn ba nhạn nhớ bầy.
Bách Trượng ung dung, chồn cáo tỉnh,
Kính Thanh điên đảo, chúng sinh say.
Trời cao thác nước ào tuôn đổ,
Trong vắt tầng xanh chẳng chút mây.

Lời bàn ngang của Phi Dã Thiền Sư:
Không có nhân mà có quả được ru ? Không mây mà có mưa được ru ? Rành rành nhân quả, thiên võng khôi khôi sao lại tích nhật vân, kim nhật vũ nhỉ. Cái gã họ Trần này quả thật là lẩm cẩm. Hừm, không có mây hay là gã cập bà là tóe không thấy mây ? Bất lạc ư ? Bất muội ư? Uổng công hai lão hán Kính Thanh và Bách Trượng lao đao vất vả vì người!
Than ôi, lão tăng càng ngày càng mờ mờ mịt mịt, biết khi nào mới thoát kiếp chồn hoang?