Thủy Để Phi Bằng

Dạo:
Chim bằng đáy nước mò trăng,
Vô minh lớp lớp bủa giăng cung Hằng.

Âm Hán Việt:

Thủy Để Phi Bằng

Sầu thăng, sương giáng, dạ mang mang,
Đạm nguyệt, cô bằng ám độ giang.
Cổ phố, không chu đơn hỏa diệt,
Thâm lâm, chiết thụ chích hoa tàng.
Oa hao nhuế bạn, tam thiên động,
Thảo mãn môn tiền, vạn lý hoang.
Táp táp phong vân, hàn nguyệt ẩn,
Phi bằng thủy để trục thiềm quang.

Trần Văn Lương


Dịch nghĩa:

Đáy Nước Chim Bằng Bay

Sầu lên, sương xuống, đêm man mác mênh mông,
Trăng nhạt (và) con chim bằng cô độc (cùng) lén qua sông.
Bến sông xưa, ngọn lửa đơn độc của chiếc thuyền không (đã) tắt,
Rừng sâu, cánh hoa đơn chiếc của cành cây gãy (cũng) tự giấu mình.
Ếch kêu bên khúc sông, tam thiên đại thiên thế giới đều động, (1)
Cỏ mọc đầy trước cửa, vạn dặm hoang vu. (2)
Mây gió ào ào, trăng lạnh ẩn,
Chim bằng bay (vẫn) đuổi theo ánh trăng dưới nước.

Ghi chú:

(1) Những Đóa Hoa Thiền, Dương Đình Hỷ dịch, công án số 435: Nghe Tiếng Ếch:
Cư sĩ Trương Cửu Thành, có một lần tham cứu một công án, bỗng nhiên nghe tiếng ếch kêu, lập tức đại ngộ, bèn viết hai câu kệ:

Xuân thiên nguyệt dạ nhất thanh oa
Tràng phá càn khôn cộng nhất gia.
(Đêm xuân trăng sáng, một tiếng ếch kêu
Khua vang vũ trụ )

Câu chuyện này cũng được kể lại trong Đại Huệ Ngữ Lục, Thiền Sư Thích Duy Lực dịch, trang 69.

(2)Ngũ Đăng Hội Nguyên: quyển 5, truyện Thạch Sương Khánh Chư Thiền Sư:
Nhân có tăng từ Động Sơn tới, Sư (Thạch Sương Khánh Chư) hỏi:
- Hòa thượng (tức Động Sơn) có câu gì dạy người?
Tăng nói:
- Cuối hạ, Hòa thượng thượng đường bảo: "Đầu thu cuối hạ, anh em hoặc đi Tây hoặc đi Đông, chỉ nên hướng thẳng đến nơi vạn dặm không có một tấc cỏ mà đi". Ngừng lại hồi lâu rồi nói :"Nơi vạn dặm không có tấc cỏ làm sao mà đi đây?"
Sư hỏi:
- Thế có ai lên tiếng không?
Tăng đáp:
- Không.
Sư bảo:
- Tại sao không nói: "Ra khỏi cửa là thấy cỏ"?
Tăng trở về thưa lại như vậy với Động Sơn. Sơn bảo:
- Đây là lời bậc Thiện tri thức của 1500 người.

Phỏng dịch thơ:

Chim Bằng Đáy Nước

Đêm ùn, sương đọng, sầu giăng,
Trăng mờ lén cưỡi cánh bằng sang sông.
Bến xưa, lửa tắt, thuyền không,
Hoa đeo cành gãy nép trong rừng già.
Ếch kêu, trời đất vỡ òa,
Cỏ loang kín cửa, sơn hà hoang vu.
Gió đùa mây phủ âm u,
Chim bằng đáy nước mịt mù tìm trăng.

Cali, 7/2009

Lời bàn của Phi Dã Thiền Sư:
Cỏ đầy trước cửa, tiếng ếch vang vang, gã si kia tìm gì ở đáy nước?
Than ôi!