Đoạn Tiễn

Âm Hán Việt:
Đoạn Tiễn
Nhật tà lam vụ tỏa sâm sâm,
Hạt tử trì cung nhập hắc lâm .
Tiêm thiết tự hàn tinh trục dạ,
Khúc tang như khuyết nguyệt truy vân.
Khâm Sơn phóng tiễn xuyên tam ải,
Mã Tổ trương cung xạ nhất quần .
Tiễn vị ly huyền phân lưỡng tiệt,
Bán toàn hoạt mệnh, bán đồ nhân .
Trần Văn Lương


Dịch nghĩa:
Mũi Tên Gãy
Ánh chiều nghiêng, khí núi bốc lên bao phủ mờ mịt,
Một người mù cầm cung đi vào rừng tối .
Mũi (tên) nhọn bằng sắt như sao lạnh đuổi bắt bóng đêm,
Cây (cung bằng) gỗ dâu cong như trăng khuyết rượt theo mây.
Khâm Sơn bắn tên xuyên qua ba quan ải , (1)
Mã Tổ giương cung bắn hết một bầy. (2)
Chưa kịp lìa dây cung thì mũi tên đã gãy thành hai khúc,
Một nửa cứu sống người, một nửa giết người. (3)

Chú thích:
(1) Công án (Bích Nham Lục, tắc 56 : Khâm Sơn nhất thốc) :
Lãng Thiền Khách hỏi Khâm Sơn:
- Lúc một mũi tên phá ba ải thì như thế nào?
Khâm Sơn nói:
- Đem vị chỉ huy ở trong ải ra đây xem.
- Như vậy có nghĩa là biết lỗi lầm phải sửa đổi.
- Vậy thì còn đợi đến bao giờ nữa?
- Một mũi tên bắn hay nhưng không trúng đâu cả.
Lãng Thiền Khách nói xong bỏ đi ra.
Khâm Sơn nói:
- Thầy đến đây một chút coi.
Lãng Thiền Khách quay đầu lại. (Hỏng rồi , gã này đầu voi đuôi chuột !!!)
Khâm Sơn tóm lấy thầy ta và bảo:
- Một mũi tên phá ba ải tạm gác qua một bên. Ông thử bắn một mũi tên cho Khâm Sơn xem coi!
Lãng Thiền Khách định cãi, Khâm Sơn đã đánh cho 7 gậy rồi nói:
- Ta sẵn sàng nghe gã này nghi ngờ trong 30 năm nữa !

(2) Công án ( Ngũ Đăng Hội Nguyên, quyển 3):
Thạch Củng Huệ Tạng Thiền Sư lúc trẻ làm thợ săn. Một hôm đuổi theo nai chạy qua am của Mã Tổ Đạo Nhất.
Mã Tổ hỏi:
- Chú là người gì?
Sư đáp:
- Thợ săn.
- Chú bắn giỏi không?
- Bắn giỏi.
- Một mũi bắn được mấy con?
- Một mũi bắn được một con
- Chú bắn không giỏi .
- Hòa Thượng bắn giỏi không?
- Bắn giỏi.
- Một mũi Hòa Thượng bắn được mấy con?
- Một mũi bắn được một bầy.
- Sanh mạng chúng nó sao lại bắn cả bầy ?Lãng Thiền Khách Lãng Thiền Khách
- Chú đã biết như thế sao không tự bắn?
- Nếu bảo tôi bắn tôi, làm sao có chỗ hạ thủ?
- Chú này phiền não vô minh từ nhiều kiếp ngày nay mau chóng dứt!
Ngay khi đó, Sư ném cung bẻ tên, lấy dao cạo đầu xin theo Mã Tổ xuất giạ

(3) Công án ( Ngũ Đăng Hội Nguyên, quyển 5):
Tam Bình Nghĩa Trung Thiền Sư ban đầu tham vấn Thạch Củng Huệ Tạng. Thạch Củng chuyên giương cung lắp tên để giáo hóa đồ chúng. Vừa thấy Sư, Thạch Củng bảo:
- Xem tên.
Sư bèn vạch ngực thưa:
- Đây là mũi tên giết người hay là mũi tên cứu người, giờ làm thế nào ?
Thạch Củng gảy dây cung 3 cái. Sư bèn cúi đầu lễ bái.
Thạch Củng nói:
- Ba mươi năm giương cung lắp tên chỉ bắn được có một nửa thánh nhân.
Nói xong bèn bẻ cung tên vất đi.
(Tam Bình sau tham vấn Đại Điên, được huyền chỉ và thành người kế thừa của Đại Điên).

Dịch thơ :
Mũi Tên Gãy
Chiều xuống sương lam tỏa ngút ngàn,
Một người mù lặng lẽ đi săn.
Lập lòe mũi sắt đường sao xẹt,
Cong vút cành dâu ánh nguyệt lan.
Phóng tiễn Khâm Sơn bình mấy ải,
Giương cung Mã Tổ bắn nguyên đàn.
Chưa buông, tên gãy thành hai đoạn,
Nửa cứu nhân gian, nửa giết càn.

Lời bàn nhảm của Phi Dã Thiền Sư:Ghê gớm thay mũi tên gãy của lão hán mù, có sát có hoạt, có tha có bắt. Nó còn đắc dụng hơn vạn lần mũi tên còn nguyên vẹn. Tuy nhiên như thế, cũng không khỏi có phần đa sự như hai lão túc Khâm Sơn và Mã Tổ. Người sống giết làm gì và người chết cứu làm gì ? Hỡi ôi, có ai thấy được đường tên bay không nhỉ ?