Thiết ngưu

Dạo:
Cuối tuần con cóc bò vô,
Đụng phải trâu bò, con cóc mò rạ
Cuối tuần con cóc mò ra,
Đụng phải ....

Âm Hán Việt:

Thiết ngưu

Hắc ảnh ỷ thanh vân,
Thiết ngưu độc đãi hân.
Hống thanh du vạn lý,
Tràng lực bạt thiên cân.
Phong Huyệt tàng tâm ấn,
Quy Sơn hiện cổ thân.
Manh văn khinh nhất thích,
Cương thiết toái vi trần.


Nghĩa:

Trâu sắt

Bóng đen dựa vào mây xanh,
Con trâu sắt một mình đợi nắng sớm.
Tiếng rống vượt qua vạn dặm,
Sức húc làm bật gốc cả ngàn cân.
Phong Huyệt giấu cái ấn của tâm, (1)
Quy Sơn hiện ra thân trâu. (2)
Con muỗi mù nhẹ nhàng chích một mũi,
Sắt cứng tan nát thành bụi .

Chú thích:

(1) Công án : Phong Huyệt thiết ngưu, Bích Nham lục, tắc 38 :

Cử:
Phong Huyệt* thượng đường tại nha môn ở Dĩnh Châu, thị chúng :
- Tâm ấn của Tổ Sư giống như bộ máy của con trâu sắt.
Lấy đi thì ấn trụ, giữ lại thì ấn phá. Nếu không lấy
không giữ , thì ấn là đúng hay không ấn là đúng ?
Lúc đó có Trưởng lão Lư Pha bước ra hỏi:
- Tôi có cái bộ máy của con trâu sắt, xin Thầy đừng đóng ấn.
Phong Huyệt bảo:
- Quen câu kình nghê ở vùng nước lớn, nay chỉ thấy con ếch nhỏ nhảy trong bùn.
Lư Pha đứng suy nghĩ, Phong Huyệt hét lớn:
- Sao Trưởng lão không nói ?
Pha lưỡng lự, Phong Huyệt đánh cho một phất trần, và nói:
- Còn nhớ thoại đầu không ? Nói thử xem.
Pha sắp mở miệng, Phong Huyệt lại đánh cho một phất trần.
Mục chủ (vị quan lớn ở nha môn) bảo:
- Phật pháp và vương pháp cùng một loại .
Phong Huyệt hỏi:
- Quan thấy cái gì ?
Mục chủ trả lời:
- Đáng dứt mà không dứt, chỉ là mời gọi náo loạn tới .
Phong Huyệt bèn xuống khỏi toà.

* Phong Huyệt Diên Chiểu là pháp từ của Nam Viện Huệ Ngung.
Sư là tổ đời thứ 4 của dòng Thiền Lâm Tế.

(2) Công án: Quy Sơn tự ngưu, Bích Nham lục, tắc 24

Cử :
Ni sư Lưu Thiết Ma đến Quy Sơn**. Quy Sơn bảo:
- Con bò cái già đã đến đó ư ?
Lưu Thiết Ma nói:
- Ngày mai ở Đài Sơn có đại hội cúng chay, Hoà thượng có đi không ?
Quy Sơn đặt mình nằm xuống, Lưu Thiết Ma bèn bỏ đi ra .

Trích phần Bình của Viên Ngộ:
Quy Sơn tự nói:
- Trăm năm sau, ta xuống nhà của vị thí chủ trước núi, làm thân trâu, dưới bụng có hàng chữ: "Ta là Quy Sơn". Ngay lúc đó, gọi Quy Sơn là đúng, hay gọi con trâu là đúng. Cuối cùng phải gọi như thế nào ?

** Quy Sơn Linh Hựu là pháp từ của Bách Trượng Hoài Hải. Sư cùng với đệ tử Ngưỡng Sơn Huệ Tịch là tổ sáng lập dòng Thiền Quy Ngưỡng.

Dịch thơ:

Trâu sắt

Trâu sắt mắt long lanh,
Dựa trời đón nắng hanh.
Miệng gầm vang núi thẳm,
Đầu húc nát bia xanh.
Phong Huyệt chôn tâm ấn,
Quy Sơn hiện súc sanh.
Muỗi mù vừa nhẹ đốt,
Sắt thép vỡ tan tành.


Lời bàn bù trất của Phi Dã Thiền Sư:
Hỡi ơi, lúc thời tiết nhân duyên đến, bức tường sinh tử dễ vỡ thế ư ?
Đáng kính thay định lực của con muỗi mù,dám làm cái không ai dám làm,
há chẳng biết đó là con trâu bằng sắt ru ?
Đói ăn, khát uống. Tìm huyền tìm diệu đâu xa .
Nhìn xem hai lão túc Quy Sơn và Phong Huyệt mới lúng ta lúng túng làm sao !