Khô lâu lệ

Câu đối đầu năm Tây:
Mạc ten cô nhắc còn chưa tỉnh,
Cóc nhái ễnh ương lại đã ồn .


Cóc Thiền đầu năm:

Âm Hán Việt:

Khô lâu lệ
Hạo hạo trường thiên chích nguyệt khuy,
Độc lâu sa thượng ức xuân huy .
Khuyết nha khiếm thiệt đàm thiên cổ,
Không nhãn vô tình vọng tứ duy .
Hỉ thức mang mang long khổ khiếu,
Vũ tiêu táp táp khách nan quy .
Giai nhân dạ lý hi hi tiếu,
Lịch lịch khô lâu lãnh lệ thùy .
Trần Văn Lương

Nghĩa:

Nước mắt đầu lâu.
Mênh mông trời không , một mảnh trăng khuyết,
Trên cát, đầu lâu nhớ nắng ấm mùa xuân.
Thiếu răng thiếu lưỡi (còn) bàn chuyện ngàn năm ,
Không mắt không tròng (vẫn) nhìn bốn hướng.
Mịt mùng hỉ thức, con rồng khổ công kêu hí, (1)
Mưa gió vùn vụt khách khó về. (2)
Trong đêm có tiếng cười hi hi của người đẹp,
Nước mắt lạnh của đầu lâu từng giọt rơi xuống.

Ghi chú:

(1) Bích Nham lục, tắc 2:
Bài tụng của Tuyết Đậu Trùng Hiển:
Độc lâu thức tận hỉ hà lập,
Khô mộc long ngâm tỏa vị càn (Câu 7-8)
(Nghĩa: Trong đầu lâu tri thức đã hết, cái vui làm sao còn.

Trong cây khô, tiếng rồng ngâm vẫn chưa dứt ).
Phần lời bình, Viên Ngộ Khắc Cần giải thích:
...có ông tăng hỏi Hương Nghiêm: "Đạo là gì?". Hương Nghiêm đáp:
"Trong cây khô có tiếng rồng ngâm". Ông tăng hỏi: "Người trong đạo là gì?".
Hương Nghiêm đáp: "Đôi mắt trong đầu lâu". Sau đó ông tăng đến hỏi Thạch Sương: "Thế nào là rồng ngâm trong cây khô ?". Thạch Sương đáp:
"Vẫn còn kẹt hỉ (còn thấy vui)". Lại hỏi: "Thế nào là đôi mắt trong đầu lâu ?".
Thạch Sương đáp: "Vẫn còn kẹt thức (vướng vào tri thức)".

(2)Bích Nham lục, tắc 27:
Công án:
Có ông tăng hỏi: "Lúc cây khô lá rụng thì như thế nào?"
Vân Môn đáp: "Thể lộ kim phong ".
Bài tụng của Tuyết Đậu:
....(bỏ 4 câu đầu) ...
Đại dã hề lương tiêu táp táp,
Trường thiên hề sơ vũ mông mông.
Quân bất kiến
Thiếu Lâm cửu tọa vị quy khách,
Tịnh y Hùng nhĩ nhất tùng tùng.
(Nghĩa: Trên cánh đồng lớn vùn vụt gió lạnh,
Trên trời rộng lãng đãng mưa bụi bay .
Có thấy chăng
Khách ngồi lâu ở Thiếu Lâm chưa về,
Êm đềm núi Hùng Nhĩ một tùng lâm)


Phỏng dịch thơ (nguyên thể):

Nước mắt đầu lâu.
Trăng tà nửa mảnh chiếu trời không,
Bãi cát đầu lâu thoắt chạnh lòng.
Không lưỡi, không răng còn nói nín,
Chẳng tròng, chẳng mắt vẫn nhìn trông.
Mịt mùng hỉ thức rồng khan tiếng,
Vùn vụt phong ba khách luống công.
Đêm vọng tiếng cười trang mỹ nữ,
Đầu lâu thổn thức lệ đôi dòng.

Lời bàn xuôi xị của Phi Dã Thiền sư:
Hỡi ơi, mỹ nữ khô lâu, tang điền thương hải.
Giọt nước mắt đầu lâu lạnh căm căm như ngọn gió buồn thiên cổ.
Ôi ! Một mảnh xương khô, hai dòng lệ thảm.
Vẫn còn vướng víu thế ư ?